خلع ید دعوایی است که به موجب آن مالک سند رسمی یک مال غیر منقول نظیر آپارتمان، زمین، مغازه از دادگاه می‌خواهد که متصرف غیرقانونی ملک خود را از آن خارج کرده و به تصرف غیرقانونی آن پایان دهد. در طرح این دعوی، مالکیت مالک شرط اساسی است. یعنی، فرد باید سندی داشته باشد که بتواند براساس مالکیت خود را اثبات کند. چنانچه فرد سندی دال بر مالکیت خود نداشته باشد، قبل از دعوی خلع ید باید مالکیت خود را در دادگاه اثبات نماید.
تفاوت دعوی خلع ید با تصرف عدوانی
دعوی خلع ید، صرفا حقوقی است، اما تصرف عدوانی هم از جنبه حقوقی و هم از جنبه کیفری قابل پیگیری است.
در دعوی تصرف عدوانی، مالکیت خواهان مهم نیست.
اجرای حکم خلع ید منوط به قطعی شدن حکم است. اما پس از صدور حکم رفع تصرف عدوانی می‌توان آن را اجرا نمود.
نحوه خلع ید از ملک مشاع
چنانچه خواهان دعوی خلع، یکی از مالکین مشاع بوده و خوانده از مالکین نباشد، از کل ملک خلع ید صورت می‌گیرد. اما در مورد تصرف، تابع مقررات مشاعی است. یعنی اگر مالک یک بیش از یک نفر باشد، طرح دعوی خلع از طرف یک نفر آن‌ها نیز کافی است.
چنانچه، خواهان از سایر مالکین مشاعی، اذن داشته باشد، می‌تواند از کل ملک خلع ید نماید. این اذن باید از طریق تقسیم نامه رسمی اداره ثبت و وکالت به خواهان داده شده باشد.
اگر خوانده دعوی خلع بیش از یک نفر باشد، نیازی به طرح دعوی علیه همه متصرفین نیست.
نحوه طرح شکایت
برای طرح دعوی خلع ید، باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را در آن جا ثبت نمود. مدارک لازم برای ثبت دادخواست، مدارک هویتی خواهان، سند مالکیت مال غیر منقول مورد دعوی شهادت شهود، نظر کارشناسی (در صورت لزوم) می‌باشد.
با توجه به غیر منقول بودن مال، پرونده به دادگاه محل وقوع ملک ارجاع می‌شود.
با پرداخت هزینه دادرسی، پرونده وارد رسیدگی شده و در صورت محق بودن خواهان، حکم به خلع صادر می‌گردد.
با قطعی شدن حکم و صدور اجراییه، دادورز اجرای احکام به محل ملک مراجعه نموده و حکم را اجرا می‌نماید.
وکیل خلع ید
دعوی خلع ید، یکی از دعاوی پیچیده است که پیروزی در آن نیازمند وکیل است. بنابراین، بهتر است قبل از هر گونه اقدامی با وکیل ملکی یا وکیل خلع ید مشاوره حقوقی نمایید.
